ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Қ.ЖҰБАНОВ АТЫНДАҒЫ АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ Техникалық факультет Кафедра "Металлургия" Мамандық-5В Металлургия КУРСТЫҚ ЖҰМЫС Пән аты: " Электро болат балқыту теориясы мен технологиясы" Тақырыбы: 10Х14Г14Н4Т ТОТ БАСПАЙТЫН БОЛАТ МАРКАСЫН ОТТЕГІ ҚОЛДАНУ АРҚЫЛЫ ДОҒАЛЫ ПЕШТЕ БАЛҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ Орындаған: Мк-303 тобының студенті Сүлеймен Б.Т. Жұмысты қабылдаған: доцент, т.ғ.к. Келаманов Б.С. Актобе 2015ж

2 Болат - темірдің 2,14% - дан (әдетте 1,4% - дан) төмен көміртегі және басқа да элементтермен қорытпасы. Болат қара металлургия өндірісінің негізгі өнімі және қазіргі машина жасау өнеркәсібі мен құрылыста пайдаланылатын негізгі материал. Болат өндірісінің көлемі мемлекеттің техника - экономикалық деңгейін сипаттайды.

Құрылыстық болат. Әдетте, прокат күйінде құрылыс конструкцияларының әртүрлі элементтері мен вагон, кеме жасауда қолданылады. Машина жасау болатынан негізінен әр түрлі машина бөлшектері жасалады. Ол үшін термиялық өңдеу мен химиялық-термиялық өңдеуден өтеді. Аспаптық болат әр түрлі кесу, өлшеу, штамп аспаптарын жасауға пайдаланылады. Айырықша-физикалық қасиеттері бар болат кәбінесе электр техникасы, химия, әскери техникаларын жасауда пайдаланылады. 3 Пайдалану саласына қарай, болатты басты-басты төрт топқа бөлуге болады :

4 Болаттың белгіленуі бойынша жіктелуі : Болат Құралдық Арнайы құрылымдық Құралдық болаттар – өлшеуіш және кескіш аспаптарын, штамптарын жасауда пайдаланылады. Кесу аппараттары үшін болаттар жоғары қаттылыққа, тозуға төзімділікке және жылуға төзімділікке ие болуы керек. Өлшеуіш аспаптары үшін болаттар қатты, тозуға төзімді және ұзақ уақыт аспаптың өлшемдерін және пішіндерін сақтау керек. Арнайы құрылымдық болаттар – коррозиялы, ыстыққа төзімділікке, беріктікке ие қоспалы болаттар. Хром немесе никельді енгізу болаттарға антикоррозиялық қасиет береді. Жоғары температураға төзімділерге алюминий, хром, кремниі бар болаттар жатады. Ал жоғары температураға беріктілер құрамына хром, никель, молибден, кремнийі бар болаттар жатады.

Химиялық құрамы бойынша: көміртектілегірленген Құрамындағы көміртегіге байланысты: төмен көміртекті ( 0,25 %-дейін С), орта көміртекті (0,3- 0,55 % С) жоғары көміртекті (0,6-2 % С); Енгізілген легірлеуші элементтердің саны бойынша үш топқа бөледі: төмен легірленген (2,5%-ға дейін), орташа легірленген (2,5-10%-ға дейін) жоғары легірленген (10% аса). 5

Болат негізінен конвертерлерде, мартен және электр доғалы пештерде шойын қорытпалары мен болат сынықтарын және ферроқорытпаларды балқыту жолымен алынады. Конвертер пешіМартен пешіЭлектр доғалы пеші Болат балқыту қондырғылары 6

7

1. Пеш күмбезі 2.Пеш табаны 3. Пешті еңкейту механизмі 4. Электродтар 5. Балқыма 6. Электр доғасы

8 Доғалы электр пеш сұлбасы 1 - төмендеткіш трансформатор; 2 - тоқ жеткізетін кабельдер; 3 - еңкейтетін гидравликалық жетек; 4 - сектор тірегі; 5 - еңкейтуге арналған сектор; 6 - пеш табаны; 7 - металл шығаратын тесік; 8 - пеш күмбезі; 9 - электрод; 10 - электродтарды көтеріп - түсіретін механизм. Электр пештерде болат өндіру

Шикіқұрам материалдарының химиялық құрамы 10 МатериалCCrNiTiSiMnCuSP 08Х18Г8Н2Т0,0163,40,360,040,161,40,060, Х13Н4Т90,0454,21,110,210,242,40,090,00750,015 12Х18Н10Т0,068,54,50,4 10,150,010,0175 Барлығы0,12116,15,970,650,84,80,30,02250,0395

Шихта материалдарының химиялық құрамы Химический состав раскислителей и легирующих 11 Материал Құрамы, % SiO 2,Fe 2 О 3 А1 2 О 3 CaOMgOMnOCaF 2 SР Әк1,291,200,8094,02,61––0,1– Балқыту шпаты3,601,500,20–––94,000,7– Магнезит3,002,001,001,092,01,00––– Қабырға блоктары3,52,53,027,563,00,5––– Динас94,01,11,62,50,8–––– Шамот62,02,035,00,70,3––––

Балқыту, қышқылсыздандыру және қалпына келтіру кезеңіндегі қож құрамы Қалпына келтіру кезіндегі қож құрамы Құрамы SiO 2,Fe 2 О 3 FeOCr­ 2 O 3 А1 2 О 3 CaOMgOMnOSР2О5Р2О5 Магнезитті свод0,2250,15––0,075 6,90,075––7,5 Жар блоктары3,93752,8125––3,37530,937570,8750,5625––112,5 ФС45638,55–––––––––638,13 Барлығы, кг642,31252,9625––3,4531,012577,7750,6375––758,5 Балқыту кезеңіндегі қож құрамы Құрамы SiO 2,Fe 2 О 3 FeOCr­ 2 O 3 А1 2 О 3 CaOMgOMnOSР2О5Р2О5 Барлығы, кг391,34162,17––53,425629,8127, ,470,62513,572153,68 Қышқылсыздану кезеңіндегі қож құрамы Құрамы SiO 2,Fe 2 О 3 FeOCr­ 2 O 3 А1 2 О 3 CaOMgOMnOSР2О5Р2О5 Барлығы, кг122,016, ,3294,137,60588,55190,15882,980,0159, ,047 Барлық кезеңде1160,66172,120*0* 0*0* 64,48749,36395,21659,0 8 0,6422,875601,18

Болат маркасы Элемент, % CSiMnNiPCrSFeΣ 10Х14Г14Н4Т0,00710,7213,062,950,02213,40,19169, Дайын металдың химиялық құрамы 12

Темір кені Әк Шамот Оттегі Ферросилиций Хром Никель Титан1661,58 кг 10Х14Г14Н4Т болат маркасын балқытуға кететін шихта материалдары 13