8-mavzu: Ong falsafasi. Reja: 1. Falsafada ong muammosining qo`yilishi. 2. Ong – falsafiy tahlil obyekti. Ongning kelib chiqishi va mohiyati. 3. Ong va ruhiyat. 4. Ong shakllari. Ijtimoiy ong. 5. O`z-o`zini anglash. Milliy o`zlikni anglash. oz-ozini anglash oz-ozini anglash ijtimoiy ong ijtimoiy ong individual ong individual ong ijtimoiy ruhiyat ijtimoiy ruhiyat ijtimoiy mafkura ijtimoiy mafkura kundalik ong kundalik ong nazariy ong nazariy ong siyosiy ong siyosiy ong huquq huquq ong ong in'ikos in'ikos ruhiyat ruhiyat ongsizlik ongsizlik ong osti ong osti idealizm idealizm materializm materializm gilozoizm gilozoizm Tayanch tushunchalar: Adabiyotlar: 1. 1.Falsafa M. Ahmedova tahriri ostida - T, 2006 yil, betlar. 2. Falsafa asoslari - T, O`zbekiston, NMIU, 2005 yil, betlar. 3. Bilish falsafasi – T, Universitet nashriyoti, 2005yil, betlar. 4. I. Karimov, M. Rustamova Falsafa fani tarixi va nazariyasi- T, 2007 yil, betlar. 5. O. G. Danilyan, V. M. Taranenko Filosofiya – Moskva, 2005 yil, betlar. 6. Falsafa Ensiklopedik lug`at - T, 2010 yil. milliy ozlikni anglash milliy ozlikni anglash fikr fikr shubha shubha etiqod etiqod ishonch ishonch bilim bilim axloq axloq din din estetik ong va sanat estetik ong va sanat

1-chizma Falsafiy talimotlar. Idealizm Idealizm Dualizm Dualizm Ong – birlamchi, materiya – ikkilamchi. Ong – birlamchi, materiya – ikkilamchi. Materiya va ong mustaqil mavjud bo`lgan ikki asos. Materiya singari ong abadiy. Fransuz faylasufi Materiya va ong mustaqil mavjud bo`lgan ikki asos. Materiya singari ong abadiy. Fransuz faylasufi Per Teyyar de Sharden: yer materiyasida elementar ong avvaldan mavjud bo`lgan. Per Teyyar de Sharden: yer materiyasida elementar ong avvaldan mavjud bo`lgan. Vulgar materializm Xuddi jigar o`zidan safro o`tini ajratgani singari miya ongni ishlab chiqaradi. Bu qarashni XIX asrning Xuddi jigar o`zidan safro o`tini ajratgani singari miya ongni ishlab chiqaradi. Bu qarashni XIX asrning 50-yillarida nemis faylasuflari Fogt, Moleshotlar tomonidan ilgari surilgan. Bu qarashga ko`ra xuddi miya singari ong xam moddiy. 50-yillarida nemis faylasuflari Fogt, Moleshotlar tomonidan ilgari surilgan. Bu qarashga ko`ra xuddi miya singari ong xam moddiy. Gilozoizm Ong tabiatdagi hamma narsaga xos. Bu ta'limotga ko`ra borliq – bu hayot, yo`qlik – o`lim. Fransuz faylasufi Didro qarashlari bunga misol bo`la oladi. Ong tabiatdagi hamma narsaga xos. Bu ta'limotga ko`ra borliq – bu hayot, yo`qlik – o`lim. Fransuz faylasufi Didro qarashlari bunga misol bo`la oladi. Dialektik materializm Materiya – birlamchi, Materiya – birlamchi, Ong ikkilamchi. Ong ikkilamchi. Hozirgi zamon falsafasida ilgari surilgan fikrlar. Ong – kosmik tabiatga ega. Ong – kosmik tabiatga ega. Ong – tirik organizmlar xususiyati. Ong – tirik organizmlar xususiyati. Ong – insonga xos xususiyat. Ong – insonga xos xususiyat. Ong muammosining falsafada qo`yilishi.

Ongning mohiyati quyidagicha ifodalanadi: 2-chizma Ong – inikos Ong – faoliyat Ong – anglangan borliq Ongning mohiyati.

3-chizma Olamdagi barcha narsa va hodisalar o`zaro bir- birlari bilan aloqa va munosabatda mavjuddirlar. Bunday aloqa va munosabatlar umumiy tarzda ta'sir va aks ta'sirlardan iborat bo`lib, ular in'ikos tushunchasi orqali ifodalanadi. Materiya, uning barcha ko`rinishlari inikos xususiyatiga ega. Inikos shakllari Passiv aks ettirish (jonsiz tabiatdagi inikos) Axborotli aks ettirish (organik olamga xos) Organik olamga xos inikos Inikosning oliy shakli – inson ongi TasirlanishSeskanish Sezish (psixik aks etrish) Inikos

Ong muammosiga falsafiy yondashuv 4-chizma Falsafa ongni ijtimoiy hodisa, borliqning namoyon bo`lish shakli sifatida o`rganadi. Falsafada qadimdan qo`yilgan muammolar: Falsafa ongni ijtimoiy hodisa, borliqning namoyon bo`lish shakli sifatida o`rganadi. Falsafada qadimdan qo`yilgan muammolar: Ongning mohiyati nimadan iborat? Ongning mohiyati nimadan iborat? Inson oz ongi yordamida olamni anglay oladimi? Inson oz ongi yordamida olamni anglay oladimi? Falsafa tarixida ong muammosi uch yo`nalishda o`rganilgan: Ontologik Ontologik Gnoseologik Gnoseologik Sotsiologik Sotsiologik Ongni ontologik yondashuv deganda ongning kelib chiqishi tarixi va mohiyati nazarda tutiladi. Unga ko`ra, ong tabiat evolyutsiyasining mahsuli va eng murakkab korinishi. Ong – tarixiy hodisa. Ong – faqat insongagina xos bolgan inikosning eng murakkab turi. Ongni ontologik yondashuv deganda ongning kelib chiqishi tarixi va mohiyati nazarda tutiladi. Unga ko`ra, ong tabiat evolyutsiyasining mahsuli va eng murakkab korinishi. Ong – tarixiy hodisa. Ong – faqat insongagina xos bolgan inikosning eng murakkab turi.

Ongning mavjud bolishining asosiy sharti: inson miyasi va uning normal faoliyati inson miyasi va uning normal faoliyati tabiiy va ijtimoiy muhit tabiiy va ijtimoiy muhit Ong insonning sezgilari, idroki, tasavvuri, fikrlari, his – hayajoni, irodasi va qarashlaridan tashkil topgan. Gnoseologik yondoshuvga ko`ra, ong – insonning olam haqidagi sezgi, idrok, tasavvur, tushunchalari, fikrlari. Gnoseologik yondoshuvga ko`ra, ong – insonning olam haqidagi sezgi, idrok, tasavvur, tushunchalari, fikrlari. Sotsiologik nuqtai-nazardan ong deganda, inson va jamiyat orasidagi aloqadorlik nazarda tutiladi. Ong muammosiga ontologik nuqtai- nazardan yondashuvga ko`ra: a) ong – tabiat evolyusiyasining mahsuli. b) ong – shakllanishi va taraqqiyoti jamiyatning shakllanishi va taraqqiyoti bilan bevosita bog`liq. Ong tarixiy hodisa. v) Ong – in'ikosning oliy shakli.

davomi Ong – ma'naviy hodisa. Ong yuksak darajada tashkil topgan materiyaning xossasi, olamning inson miyasida aks etishi. Ong yuksak darajada tashkil topgan materiyaning xossasi, olamning inson miyasida aks etishi. Ongning shakllanish omillari: Mehnat (ishlab chiqarish) amaliyoti; Mehnat (ishlab chiqarish) amaliyoti; Tafakkur va til; Tafakkur va til; Ijtimoiy muhit. Ijtimoiy muhit. 5-chizma

6-chizma Ong va ruhiyat (psixika) Psixika – materiya tuzilishining biologik darajasida vujudga kelgan borliqning yangi sifat bosqichi. Psixika Hayvon psixikasi (uning asosida tashqi sharoitga moslashuv yotadi) Hayvon psixikasi (uning asosida tashqi sharoitga moslashuv yotadi) Inson psixikasi (maqsadga yo`naltirilgan faoliyatda namoyon bo`ladi) Inson psixikasi (maqsadga yo`naltirilgan faoliyatda namoyon bo`ladi) Ong – psixik aks ettirishning oliy shakli. Bunda aql (anglash) bilan bir qatorda ong osti, ongsizlik, sezgi, hissiyot (emotsiya), xotira olamni anglashning muhim ruhiy omillari bo`lib hisoblanadi. Ong shakllari – fikr, shubha, e'tiqod, ishonch, bilish.

Ijtimoiy ong (jamiyat ongi) 7-chizma Ijtimoiy ong – jamiyat hayotining, kishilararo aloqa va munosabatlarni ozida aks ettiradigan xilma – xil ijtimoiy qarashlar, tasavvurlar, goyalar, nazariyalar, talimotlar majmui. Ijtimoiy ongning tarkibi. Ijtimoiy ong sohalari: a) kundalik ong b) nazariy ong Ijtimoiy ong Darajalari: a) Ijtimoiy ruhiyat b) Ijtimoiy mafkura Ijtimoiy ong shakllari: 1.Axloqiy ong (axloq) 2.Diniy ong (din) 3.Estetik ong va sanat 4.Siyosiy ong (siyosat) 5.Huquqiy ong (huquq)

Ijtimoiy ongning maxsus shakllari: 1. Fan 2. Falsafa