Скачать презентацию
2 Reja: Yahudiylik dininig paydo bolishi Muqaddas kitoblari Mazhablari Ibodatlari Bayramlari
3 Yahudiylikning paydo bo`lishi Yahudiylik mil. avv yillar oxirida Falastinda vujudga kelgan.Yahudiy xalqiga nisbatan Yevrey zamonaviy adabiyotlarda yahudiy atamasi qollaniladi.
4 Payg ambarlari Muso alayhissalomga Tavrot Sino tog ida vahiy qilingan bo`lib Ilmiy va amaliy hukmlarni o`zida mujassamlashtirgan.
5 Muqaddas kitoblari Yahudiylikning muqaddas kitobi Tanah (yozilgan diniy adabiyotlar) Talmud (og zaki diniy adabiyot)
6 Tavrot,,To ra Tavrot – qonun, shariat, amr, dars kabi ma nolarini anglatadi. Muso alayhissalomga nozil qilingan.Hozirgi matni mil. avv yillarda yuzaga kelgan hisoblanadi. Tavrot 5 (besh) kitobdan tashkil topgan.
7 Tavrot qismlari 1 Takvin-ibroniycha Bereshit 2 Chiqish(shemot, exodus) 3 Loviy(bayikra, levitisus) 4 Sonlar (Bamidbar, Numbers) 5 Tasniya (Dvarim, Deuteronomium Besh kitobdan tashkil topgan:
8 Naviim Naviim - paygambarlar haqidagi 21 ta kitob. Bu kitob ikkiga bolinadi. Ilk paygambarlar (Naviim rishonim) Oxirgi paygambarlar (Naviimahoranim) deya tasnif qilinadi.
9 Katuviim - bular turli diniy janrdagi 13 ta kitob. 1- Mazmurlar 2-Sulaymon masalalari 3-Nashidalar nashidasi 4-Ayyub(Iyov-Job) 5-Voiz(kohelet) 6-Rut 7-Ester 8-Eremyaning marsiyalari 9-Daniel Yezdra vanehemya tarixlar Divre Ayamim Kitoblar va yozuvlar kabi ma nolarini anglatadi. yahudiylarning 3-muqaddas kitobini tashkil etadi. 13 ta kitob joy olgan.
10 Talmud TALMUD (Qad.Yah. lameyd- organish) mil. avv IV asrda vujudga kelgan.Talmud og zaki qonun (torah shebe al peh) deb yurutiladi.
11 Quddus. Yig`I devori. Bu Yahudiylarning ibodat qiladigan joylari
12 Yahudiy ruhoniylari – Ravvinlar
13 Magen David Qirol DOVUDNING muhri sifatida qabul qilingan ikki uchburchakdan iborat Magen David deb nomlanuvchi olti burchakli bir yulduz qabul qilingan.
14 Ibodatlari Yahudiylar ibodatlarini Sinagoga larda amalga oshirganlar. Sinagoga Quddusdagi ibodatxonaning vayron qilinishidan keyin yahudiylarning ibodat qiladigan uylariga nisbatan shunday nomlangan. Sinagogalarda yahudiylarning ramzi bolgan 7-shoxli shamdon bolgan
15 Ibodatlari Yahudiylar Yahvega sodiqligini ifodalash uchun bir necha bayramlarni nishonlashadi. Yillik bayramlari orasida eng e tiborlisi Peysax bayramidir.
16 Mazhablari Yahudiylik mazhablari uch alohida guruhga bolinadi.mil avv II asrda klassik mazhablar Orta asr mazhablari Zamonaviy davr mazhablari
17 Klassik mazhablar Xristianlikdan oldingi Farziylar Saduqiylar Esseylar Zealotlar
18 O rta va zamonaviy mazhablar O rta asr mazhablari Rabboniy yahudiylik Qaroiylik Issaviyya Yudganiyava Shazkaniya Zamonaviy mazhablar Ortodoks Reformist Muhofazakor Qayta tuzilishga ega Somiriylar
19 Yahudiy marosimlari va bayramlari. Yahudiylar ozlarining Yahvega nisbatan sodiq ekanliklarini isbotlash uchun bir necha rasm-rusumlarni ijro etadilar. Ular yillik va kunlik ibodatlardan, bayramlardan, marosimlardan iborat. Yahudiylikda koplab diniy marosim va bayramlar bolsada ular ahamiyati jihatidan bir-biridan farq qiladi. Bu bayramlar 353, 354 yoki 355 kunni tashkil etadigan 12 oydan iborat mil.avv 3761-yilda dunyo yaratilgandan boshlanadigan yahudiylik yil hisobiga qatiy rioya qilgan holda otkaziladi. Yahudiylarda Rosh Ashona, Yom Kipur, Pesax, Shavuot, Sukkot, Simxa Tora, Purim, Xanuka va boshqa shu kabi diniy va milliy bayramlardan iborat.
20 Rosh Ashona Rosh Ashona (ibroniycha yil boshi). Yahudiy milliy taqvimiga kora yangi yil bayrami tishre (sentabr-oktabr) oyining 1-2-kunlarida nishonlanadi. Yahudiylik talimotiga kora, bu kunda ilk inson Odam yaratilgan va shu kunda Xudo tomonidan berilgan taqiqni buzib, jannatdan chiqarilgan. Bu insonga chiqarilgan ilk hukm edi. Shu-shu mazkur kunda Xudo bandalari ustidan hukm chiqaradi. Masalan, yangi yilda kimning vafot etishi va kimning yashashi olim yoki hayot kitoblariga yoziladi. Biroq, mazkur kunlarda oyin-kulgu qilinmay, 10 kun davomida istigfor aytib, ibodat qilish orqali yuqoridagi holatlarni ozgartirish mumkin. Bu bayram yahudiylar uchun poklanish bayrami hisoblanib, ular qurbonlik qilingan qochqor shoxidan yasalgan surnaylarni chaladilar, gunohlari qolmasligi uchun chontaklarini tontarib yaxshilab qoqadilar.
21 Yom Kipur.On kun davom etgan Rosh Ashonaning oxirgi kunida Yom Kipur bayrami nishonlanadi. Bu kuni hech qanday ish qilinmay, faqat ibodat bilan mashgul bolinadi. Rosh Ashona va Yom Kipur bayramlari ortasida yahudiylar roza tutadilar. Roza kunlari ular yuvinmaydilar, yalangoyoq, eski-tuski kiyimlarga oranib yuradilar. Sinagogada nadomatlar bilan yiglab tavba qiladilar. Ularning etiqodiga kora, Rosh Ashonada rejalashtirilgan insonning bir yillik taqdiri Yom Kipurda qilingan ibodat va tavbasiga qarab belgilanadi. Yom Kipur
22 Pasxa. Pasxa. Yahudiylarning yillik bayramlari ichida eng etiborlisi Pesax (Pasxa) bayramidir. Bu bayram xristianlarning pasxasidan farqli olaroq, yahudiylarning Misrdagi qullikdan qutulib chiqqanlari munosabati bilan nisan (mart-aprel) oyining on beshinchi kunidan boshlanib, sakkiz kun davom etadi. Bu kunlarda hamirturishsiz non matsa istemol qilinadi.
23 Buni tanavvul qilish bilan har bir yahudiy ota-bobolarining Muso boshchiligida chekkan mashaqqatlarini his qiladi, deb hisoblanadi. Qadimiy yahudiylarda Pasxa deb qozichoq goshti va vinodan iborat kechki ovqatga aytilgan. Xudo Misrdagi yahudiy bolmagan godaklarni qirib tashlashga qaror qilganda ular oz uylarini peshtoqini osha qoni bilan boyab ozlarini yahudiy ekanliklarini bildirganlar. Pasxa.
24 Shavuot Shavuot. Pasxadan keyingi 50-kuni yahudiylar Shavuot (Shevuot ) bayramini nishonlaydilar. Ikki kun davom etadigan Shavout bayrami ibroniycha Sheviot yani haftalar degan manoni bildiradi.Bu bayram dastlab dehqonchilik bayrami bolgan, keyinchalik Sinay togida Musoga Xudo tomonidan Tavrotning berilishini nishonlab otkaziladigan bayramga aylangan.
25 Sukkot Yahudiylar Misrdagi qullikdan ozod bolganlaridan song cholda chodirlarda kun kechirganlarini xotirlab otkaziladigan Sukkot yani Chodirlar bayramidir. Qadimda yahudiylar bu marosim kunlarida Quddusga ziyoratga borganlar. Bugunga kelib bu anana tusidan chiqqan. Sukkot tishre oyining 15-kunidan boshlanib, 7 kun davom etadi. Yahudiylar bu muddat davomida ananaviy ravishda oz uylarining oldiga chodir quradilar.
26 Simxa Tora Har yili bir marta Tavrot oqib chiqilib, oxirida sukkot boshlanishining 9- kuni hatm bayrami Simxa Tora (ibroniycha Tavrot quvonchi) nishonlanadi. Har bir yahudiy honadonida Tavrot bolib, unga nisbatan hurmat hamma narsadan ustun turadi. Biror yigilishda Tavrot yerga tushirib yuborilgudek bolsa, u yerda bo;lganlarning barchasi kafforati evaziga ottiz kun roza tutishlari shart bolib qoladi.
27 Uyga vazifa 1.Yahudiylik dini haqida qoshimcha malumotlar toppish. 2.Mazsuni kanspekt qilish. 3. Yahudiylik bayramlarining nishonlanishi haqida qoshimcha malumotlar toppish. 4. Mavzuga doir 10 ta test savollarini tuzish.
Еще похожие презентации в нашем архиве: